Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, mạng xã hội đã trở thành một công cụ hữu hiệu để kết nối cộng đồng và lan tỏa thông tin. Tuy nhiên, bên cạnh những giá trị tích cực, không thể phủ nhận rằng các nền tảng mạng xã hội cũng đang bị lợi dụng làm nơi diễn ra các hoạt động phi pháp, trong đó đáng lo ngại nhất là tình trạng buôn bán trái phép động vật hoang dã. Các loài quý hiếm – vốn đang bị đe dọa tuyệt chủng bởi săn bắt, phá hủy môi trường sống – nay lại tiếp tục bị rao bán công khai trên không gian mạng, đặc biệt là trên Facebook.
Trước thực trạng đó, Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) – một tổ chức phi lợi nhuận hoạt động trong lĩnh vực bảo tồn – đã có hành động mạnh mẽ khi gửi thư kiến nghị đến Meta (công ty mẹ của Facebook), đề xuất việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để giám sát, phát hiện và loại bỏ các hội nhóm, nội dung liên quan đến hoạt động buôn bán động vật hoang dã trái phép trên nền tảng này.
Các chuyên gia trong lĩnh vực bảo tồn cho biết, trong những năm gần đây, mạng xã hội đã dần trở thành nơi tập trung nhiều hoạt động buôn bán động vật hoang dã hơn cả các chợ truyền thống. Chỉ với một vài thao tác tìm kiếm, người dùng có thể dễ dàng tiếp cận hàng trăm nhóm kín, bài đăng, hình ảnh và video rao bán các loài động vật quý hiếm. Nhiều giao dịch được thực hiện nhanh chóng qua tin nhắn riêng, chuyển khoản trực tuyến, giao hàng qua bưu điện hoặc thậm chí là giao dịch trực tiếp.
Điều đáng nói là những hoạt động này không hề bị che giấu kỹ lưỡng như trước. Một số hội nhóm vẫn công khai mời gọi thành viên tham gia, thậm chí cập nhật thông tin giao dịch thường xuyên với tần suất lớn. Điều này cho thấy mức độ kiểm duyệt của nền tảng chưa thực sự hiệu quả và chưa đủ sức răn đe.
Trong thư gửi Meta, PanNature nêu rõ rằng mặc dù công ty này đã đầu tư mạnh vào hệ thống kiểm duyệt dựa trên AI nhằm hạn chế các nội dung vi phạm như bạo lực, lạm dụng, phát ngôn thù hận…, nhưng các nội dung liên quan đến buôn bán động vật hoang dã vẫn bị bỏ lọt một cách phổ biến. Nguyên nhân có thể do hệ thống chưa được huấn luyện đủ tốt để nhận diện các từ khóa, hình ảnh liên quan đến loài vật, sản phẩm động vật, hoặc người dùng lách luật bằng cách sử dụng ký hiệu, biệt ngữ.
Do đó, PanNature kêu gọi Meta tiếp tục nâng cấp hệ thống AI, đặc biệt tập trung vào khả năng tự động phát hiện các từ khóa, hình ảnh nhạy cảm và hành vi giao dịch đáng ngờ. Bên cạnh đó, cần xây dựng đội ngũ kiểm duyệt viên chuyên trách có hiểu biết về động vật hoang dã để tăng tính chính xác trong khâu phân tích và xử lý vi phạm.
Việt Nam là một trong những quốc gia có mức độ đa dạng sinh học cao nhất thế giới, nhưng đồng thời cũng là điểm nóng trong chuỗi cung ứng buôn bán động vật hoang dã toàn cầu. Nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời, nhiều loài quý hiếm có thể bị xóa sổ vĩnh viễn khỏi tự nhiên. Ngoài ra, hoạt động buôn bán trái phép còn kéo theo các nguy cơ dịch bệnh, suy thoái sinh thái và vi phạm pháp luật.
Trong thời đại chuyển đổi số, hãy tận dụng công nghệ để làm công cụ bảo vệ thiên nhiên của chúng ta – hướng đến một tương lai nơi con người và thiên nhiên cùng chung sống chan hòa.
