Việc đánh bắt quá mức và buôn lậu loài động vật quan trọng này đang ảnh hưởng đến đa dạng sinh học và sinh kế của ngư dân địa phương ở Sri Lanka
Một con hải sâm trong khu bảo tồn biển thuộc lãnh thổ liên bang Lakshadweep, một nhóm đảo nhỏ ngoài khơi bờ biển phía tây nam Ấn Độ. Ảnh: Jafer Hisham
Sau khi mặt trời lặn ở Jaffna, Anthony Vigrado lặn xuống vùng biển của Vịnh Palk, quét đáy biển để thu thập những thứ ‘dường như’ là kho báu quý giá. Anh trở về với hải sâm – loài sinh vật dài, da sần sùi ngày càng có giá trị và là nguồn thu nhập của anh trong 12 năm qua.
Nhưng sau 10 giờ tìm kiếm, thu hoạch của anh ta chỉ còn một phần nhỏ so với trước đây, vì bờ biển phía bắc Sri Lanka và miền nam Ấn Độ đã trở thành địa điểm khai thác chính.
“Những ngư dân bất hợp pháp đang đi qua biên giới của chúng tôi và thu thập hải sâm ở những nơi chúng tôi thường xuyên lặn. Việc này đang đánh mất thu nhập của chúng tôi và làm giàu cho họ” ngư dân 31 tuổi nói.
Hải sâm là loài động vật da gai có thân mềm, hình ống giống như loại rau cùng tên với chúng. Chúng là một lớp động vật khác thường nhưng đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái đại dương. Khi chúng ăn mảnh vụn trong trầm tích, chúng giúp tái chế chất dinh dưỡng và bài tiết nitơ, amoniac và canxi cacbonat, những thành phần chính của các rạn san hô. Thức ăn của chúng cũng giúp làm chậm quá trình axit hóa đại dương do hoạt động của con người.
Hải sâm đang có nhu cầu lớn ở Trung Quốc và các nước Đông Nam Á, nơi chúng được coi là một món ăn ngon và được sử dụng trong các loại thuốc truyền thống. Chúng thường được ăn ở dạng khô – được gọi là bêche-de-mer hoặc trepang. Chúng cũng bị một số người, đặc biệt là ở Trung Quốc, coi nhầm là thuốc kích thích tình dục (cũng như hình dạng dương vật của chúng, chúng cũng có thể cương cứng và tống ruột ra ngoài như một cơ chế tự vệ).
Điều này đã thúc đẩy hoạt động buôn bán sinh lợi vô cùng lớn đối với các loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng, một hoạt động đã phát triển đều đặn trong những thập kỷ gần đây. Vào những năm 1980, hải sâm có giá dưới 50 bảng Anh một kg; bây giờ giá đã tăng lên hơn 200 bảng Anh một kg, với những loài quý hiếm hơn có giá trị hơn 2.500 bảng Anh một kg.
Trong những năm qua, Vịnh Palk và Vịnh Mannar đã chứng kiến tình trạng đánh bắt hải sâm quá mức. Đối với những loài đắt nhất, số lượng hải sâm đã giảm hơn 60%.
Giờ đây, hòn đảo nhiệt đới nhỏ bé này là một điểm nóng ngày càng gia tăng đối với nạn buôn lậu và săn trộm bất hợp pháp. Giống như Vigrado, hơn 10.000 gia đình đánh cá dọc theo bờ biển phía bắc Sri Lanka đang lo lắng về tình trạng việc làm của họ
“Số lượng đang giảm do đánh bắt quá mức. Nó ảnh hưởng đến đa dạng sinh học cũng như ảnh hưởng đến sinh kế của những ngư dân ven biển phụ thuộc vào hoạt động này,” Chamari Dissanayake, giảng viên cao cấp về động vật học tại Đại học Sri Jayewardenepura của Sri Lanka, cho biết.
Những chiếc thuyền bất hợp pháp đã phá hủy thiết bị của ngư dân địa phương để bắt hải sâm. Vigrado cho biết một số người dân địa phương đã tự sát sau khi không thể trả các khoản vay
Ông nói: “Toàn bộ khoản đầu tư của họ đã bị thiệt hại vì điều này. “Những chiếc thuyền này không quan tâm đến họ, và khi họ đi vào vùng biển của chúng tôi, đó là một tổn thất hoàn toàn cho ngư dân chúng tôi.”
AM Stanny Lambert, một thợ lặn tự do 31 tuổi đến từ Vankalai ở Mannar, cho biết anh rất buồn và tức giận trước số lượng hoạt động bất hợp pháp ngày càng tăng
“Điều đó là phi đạo đức và chúng tôi bị mắc kẹt, bởi vì họ đang thu thập mọi thứ trước khi chúng tôi làm,” anh nói, lưu ý rằng anh và cha mình đã được cấp phép đánh bắt hải sâm trong 11 năm và là người kiếm tiền duy nhất của gia đình.
Hầu hết các hoạt động tội phạm được báo cáo đều lợi dụng các quy định khác nhau giữa các quốc gia láng giềng. Trong khi Sri Lanka cấp giấy phép đánh bắt và cho phép xuất khẩu hải sâm thì Ấn Độ đã cấm hoàn toàn mọi hoạt động buôn bán loài động vật này kể từ năm 2001.
Do đó, hải sâm bất hợp pháp hoặc bị đánh bắt ở Ấn Độ và buôn lậu vào Sri Lanka, nơi chúng được xuất khẩu hợp pháp sang Đông Nam Á, hoặc được xuất khẩu từ Ấn Độ dưới nhãn mác giả.
Lực lượng bảo vệ động vật hoang dã biển tại quần đảo Lakshadweep của Ấn Độ đã thu giữ 486 con hải sâm chết vào tháng trước. Ảnh: Cục Lâm nghiệp Lakshadweep
Tháng 8 năm ngoái, ba người đàn ông bị bắt quả tang buôn lậu gần 1.000kg hải sâm – được Lực lượng bảo vệ bờ biển Ấn Độ định giá 500.000 bảng Anh trên thị trường quốc tế – từ Tamil Nadu ở Ấn Độ đến Sri Lanka qua Vịnh Mannar, với một trường hợp tương tự vào tháng trước.
Teale Phelps Bondaroff, giám đốc nghiên cứu của OceansAsia, người có báo cáo gần đây về các vụ bắt giữ và tịch thu cho biết: “Nếu bạn có một thị trường hợp pháp gần với một thị trường bất hợp pháp, thì thị trường hợp pháp đó sẽ trở thành một nguồn khổng lồ để “rửa hải sâm” ở hai nước. *hoạt động đánh bắt bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU)
Trong nhiều năm, các nhà chức trách ở Sri Lanka và Ấn Độ đã cố gắng chống lại tội phạm hàng hải này. Nhưng bất chấp số lượng các vụ bắt giữ và tịch thu ngày càng tăng, các vụ việc mới cho thấy hoạt động buôn bán trái phép đang lan rộng đến các khu vực trước đây chưa bị ảnh hưởng.
Hiện nay, với giá trị của các loài động vật tăng cao, việc khai thác ngày càng trở nên phổ biến. Nhu cầu về hải sâm đã dẫn đến bạo lực chết người ở Mexico, dính líu đến các tổ chức tội phạm yakuza ở Nhật Bản và buôn lậu giữa lục địa Tanzania và Zanzibar.
Theo OceansAsia, tội phạm hải sâm có tổ chức đang lan rộng ra xa hơn từ Vịnh Palk và Vịnh Mannar vào các khu vực chưa được khai thác của lãnh thổ liên minh Lakshadweep, một quần đảo ngoài khơi bờ biển phía tây nam của Ấn Độ.
Trong vụ bắt giữ lớn nhất thuộc loại này, một tin báo từ ngư dân địa phương vào tháng 2 năm 2020 đã giúp các nhà chức trách tìm thấy 1.716 con hải sâm trị giá gần 420.000 bảng Anh được giấu trong các rạn san hô gần Suheli, một hòn đảo không có người ở.
“Sự cạn kiệt tài nguyên có thể là lý do chính khiến những người này tìm kiếm những căn cứ mới”. Sajan John, người đứng đầu chính sách và các dự án hàng hải tại Tổ chức Động vật hoang dã Ấn Độ, cho biết Lakshadweep còn nguyên sơ hơn nhiều, vì vậy đó có thể là lý do tại sao các thương nhân chuyển đến đó.
John cho biết, nhận thấy mức độ nghiêm trọng của việc gia tăng mức độ tội phạm xung quanh hoạt động buôn bán, chính quyền địa phương đã tăng cường quản lý. Vào tháng 2 năm 2020, khu bảo tồn hải sâm đầu tiên trên thế giới được thành lập ở Lakshadweep, các căn cứ chống săn trộm được thiết lập trên khắp các đảo và lực lượng đặc nhiệm bảo vệ hải sâm Lakshadweep được thành lập với sự trợ giúp của Cục Điều tra Trung ương Ấn Độ.
“Người dân Lakshadweep hiểu tầm quan trọng của hải sâm vì sinh kế của họ chủ yếu phụ thuộc vào nghề ngư nghiệp. Sivakumar Kuppusamy, nhà khoa học tại Viện Động vật hoang dã Ấn Độ, cho biết khi hải sâm bị ảnh hưởng, các nghề cá khác cũng bị ảnh hưởng.
Nhưng khi phần lớn hoạt động buôn bán bất hợp pháp tiếp tục được buôn lậu vào Sri Lanka, Kuppusamy đồng ý rằng mặc dù việc ngăn chặn chuỗi cung ứng tội phạm là rất quan trọng, nhưng việc giúp những ngư dân đánh bắt hải sâm bất hợp pháp hiểu được tầm quan trọng của loài động vật này cũng rất quan trọng
“Chúng tôi phải thuyết phục họ về vai trò sinh thái. Nếu không có hải sâm, thì bạn đang gây nguy hiểm cho biển,” ông nói. “Đó là khi họ bắt đầu nhận ra sinh kế của họ và tương lai của con cái họ sẽ bị ảnh hưởng.
“Phá vỡ chuỗi [cung cấp bất hợp pháp] đó và thuyết phục ngư dân – chúng ta phải làm cả hai. Nếu không, giao dịch này sẽ tiếp tục phát triển.”
